Pressboki

Bohaterowie i ich losy

Hrabia Laszlo de Almasy (Ralph Fiennes). Węgierski podróżnik, badacz Afryki. U schyłku lat 30, sporządza mapy nowoodkrytych terenów na Saharze. Jako jeden z pierwszych wykorzystuje w tym celu zmechanizowane środki transportu - samochód i samolot. Almasy'ego cechuje odwaga i skomplikowana osobowość. Jest indywidualistą, który lepiej znosi samotność na pustyni niż towarzystwo innych ludzi. Ale pewnego razu zakochuje się bez pamięci- i z wzajemnością - w pięknej żonie swego kolegi z ekspedycji naukowej. Węgra połączy z Katharine Clifton miłość szalona, ale i niszcząca, która będzie mięć katastrofalne konsekwencje.

Katharine Clifton (Kristin Scott Thomas). Elegancka Angielka z wyższych sfer. Kocha życie i niczego się nie lęka. Będąc osobą szczerą i bezpośrednią, nie potrafi pogodzić przywiązania do męża z gwałtownym, miłosnym uczuciem, którym obdarza Almasy'ego.

Hana (Juliette Binoche). Pielęgniarka urodzona we francuskiej części Kanady. Na wojnie straciła najbliższego przyjaciela. Od tej pory uważa, że każdej osobie, którą zechce pokochać, sądzone jest umrzeć. We włoskim klasztorze Hana troskliwie pielęgnuje swego angielskiego pacjenta, który uratował się z zestrzelonego nad Saharą samolotu, ale doznał bardzo poważnych obrażeń. Nie pamięta kim jest, ani jak się nazywa. Hana znajduje przy nim egzemplarz pism Herodota, greckiego historyka z V wieku p.n.e. Wśród kart tej książki angielski pacjent przechowuje osobiste listy, mapy, rysunki i fotografie. Hana zaczyna mu ją czytać na głos, co odnosi piorunujący skutek. Lektura pism Herodota, podobnie jak magdalenka w powieściowym cyklu Prousta "W poszukiwaniu straconego czasu", staje się przepustką do przeszłości. Pamięć angielskiego pacjenta przenosi go w lata międzywojenne, na Saharę. Brał wówczas udział w pracach międzynarodowej ekspedycji badawczej, zorganizowanej przez brytyjskie Królewskie Towarzystwo Geograficzne. Ekspedycją kierował Laszlo de Almasy, uczestniczyli w niej także Cliftonowie...

Caravaggio (Willem Dafoe). Kanadyjczyk więziony za kradzieże, następnie zwerbowany przez aliantów, którzy wysłali go z misją szpiegowską do Afryki Północnej, czyli tam gdzie został zestrzelony angielski pacjent. Caravaggio podejrzewa, że coś go z nim łączy, skoro obaj, gdy wybuchła wojna, przebywali w tym samym rejonie. Nie stroni też od morfiny, którą dla angielskiego pacjenta zdobywa Hana.

Kip (Naveen Andrews). Saper, który z brytyjską armią unieszkodliwia we Włoszech pozostawione przez wroga niewypały - bomby, miny itp. Uprzejmy, lojalny, powściągliwy. Hana zakochuje się w Kipie, ale jego poczucie wyobcowania nie pozwala mu w pełni odwzajemnić jej miłości. Łączącego ich subtelnego uczucia nie da się żadną miarą porównać z ognistym romansem pary Clifton - de Almasy.

W roli Kipa oglądamy początkującego, dobrze zapowiadającego się brytyjskiego aktora Naveena Andrewsa. Ma 26 lat, pochodzi z Londynu. Wystąpił w filmach The Buddha of Suburbia i London Kills Me.

Geoffrey Clifton (Colin Firth). Mąż Katharine, kochanki de Almasy'ego . Uwielbia życie na pustyni i awiację. Rząd brytyjski zleca mu wykonanie lotniczych map Afryki Północnej, na wypadek gdyby działania wojenne objęły jej terytorium. Odkrycie romansu żony z de Almasy'm doprowadza spokojnego zazwyczaj Geoffreya do szaleństwa.

Harmonogram zdjęć

Rzym i Toskania

W sierpniu 1995 roku scenariusz Angielskiego pacjenta był gotów. Zakończono także zbieranie funduszy na realizację filmu i skierowano go do produkcji. Zdjęcia rozpoczęły się 4 września 1995 roku w dwóch halach słynnego rzymskiego studia Cinecitta. Po trzech tygodniach ekipa przeniosła się do miasta Pienza w Toskanii (52 km na południe od Sieny), gdzie powstały sekwencje klasztorne. Kilkanaście tygodni poszukiwano klasztoru, który stanowiłby właściwą scenerię spotkania Hany, Kipa, Caravaggia i angielskiego pacjenta. Bezbłędny wybór reżysera i scenografa padł na Monastero di San`t Anna.

Wenecja

W pierwszych dniach listopada 1995 roku na Lido, w Hotel des Bains, kręcono sceny rozgrywające się w latach 30 w kairskim Shepheard`s Hotel, który ze względu na przeprowadzoną w nim po wojnie modernizację nie mógł zagrać samego siebie.

Tunezja

13 listopada 1995 roku ekipa na dziewięć tygodni przeniosła się do Tunezji w Afryce Północnej. Tutaj zrealizowano kluczowe sekwencje kairskie i saharyjskie. Od 1938 roku stolica Egiptu zmieniła się nie do poznania, dlatego przed kamerą została zastąpiona Tunisem oraz dwoma innymi miastami tunezyjskimi. Wszystkie trzy doskonale udawały dawny Kair.

Na Saharze znaleziono przewidziane w scenariuszu pustynne krajobrazy, oazy, piaszczyste wydmy itp. Jednakże realizacja filmu w tamtejszych warunkach wymagała pokonania olbrzymich trudności w transportowaniu ludzi i sprzętu do odległych o wiele kilometrów od bazy, trudno dostępnych miejsc. Mimo to twórcy Angielskiego pacjenta nie kryli swego zadowolenia z wyboru scenerii, która doskonale korespondowała z egzystencjalnymi nastrojami scenariusza. "Oślepiające, bezkresne pustynne pejzaże (...) robią takie wrażenie, jakby były zawieszone w czasie i przestrzeni", mówi scenograf Stuart Craig. Po czym dodaje: "Filmując w tych plenerach mogliśmy osiągnąć pierwszorzędną jakość wizualną bez jakichkolwiek efektów specjalnych (...). Reżyser Anthony Minghella zwraca uwagę na zróżnicowanie palety barwnej filmu, które pozwala widzowi natychmiast rozpoznać czas i miejsce akcji. Zieleń i czerń sekwencji włoskich ostro kontrastuje bowiem ze złotawymi odcieniami pustyni.

O filmie

Romans pokrzyżowany przez wojnę i afera szpiegowska pokrzyżowana przez miłość. Tak oto reżyser Anthony Minghella ujął treść swojego filmu Angielski pacjent, który jest jednym z największych wydarzeń artystycznych pierwszej połowy roku 1997. Zdobył dwa Złote Globy, a w chwili pisania niniejszego pressbooka wiadomo już o rekordowej liczbie dwunastu nominacji do Oscara. Warto zwrócić uwagę, że dzięki zapobiegliwości firmy VISION, film wejdzie na polskie ekrany w kilka dni po ceremonii rozdania Oscarów; miejmy nadzieję - w glorii wielu statuetek.

Akcja Angielskiego pacjenta rozgrywa się we Włoszech oraz w Afryce Północnej, tuż przed wybuchem II wojny światowej i pod koniec działań wojennych. W epickiej, a zarazem pełnej psychologicznych niuansów opowieści, na tle wojennej zawieruchy oraz wspaniałych plenerów Toskanii i Sahary rozwijają się dwa równoległe wątki miłosne, przy czym miejsce centralne zajmuje burzliwy romans Węgra, hrabiego Laszlo de Almasy'ego z Brytyjką Katharine Clifton, którzy tworzą parę głównych bohaterów filmu. "Wydaje się, że jakaś nieodparta siła popycha ich ku sobie , a oni są bezsilni wobec swego przeznaczenia..." tłumaczy Minghella.

Angielski pacjent wyróżnia się klarowną, ale wielopłaszczyznową konstrukcją. Tworzą ją krzyżujące się opowieści czterech postaci, które pod koniec wojny znalazły schronienie w zacisznym włoskim klasztorze. Każda z tych osób została w jakiś sposób naznaczona przez wojnę, ucierpiała fizycznie lub psychicznie. Z frapującej mieszaniny ich losów powoli wyłania się prawdziwa tożsamość tytułowego angielskiego pacjenta: bliżej nieznanego rozbitka z samolotu zestrzelonego nad Saharą. Ciężko ranny człowiek, zdany na opiekę pielęgniarki, znajduje się w stanie agonalnym. W filmie Minghelli nie brakuje obrazów cierpienia, poniżenia i śmierci, niemniej jego ogólny wydźwięk jest optymistyczny, a zakończenie przynosi nadzieję.

Angielski pacjent to ekranizacja powieści Michaela Ondaatje, pisarza urodzonego na Cejlonie (obecnie Sri Lanka), zamieszkałego i tworzącego w Kanadzie.

Imponującą, międzynarodową obsadę filmu tworzą aktorzy o światowej renomie: Ralph Fiennes (Lista Schindlera), Juliette Binoche (Trzy kolory. Niebieski, Wichrowe Wzgórza, w których też występowała z Fiennesem), Kristin Scott Thomas (Ryszard III), Willem Dafoe, Colin Firth (W kręgu przyjaciół), Julian Wadham (Szaleństwo króla Jerzego) i Jurgen Prochnow

Prace nad adaptacją

Anthony Minghella przeczytał powieść Micheaela Ondaatje "The English Patient" jednym tchem. Bardzo obrazowy styl, w którym została napisana, od razu nadał jej filmowy charakter. Przesądziły o nim także inne cechy: wielowątkowa, "pilotowana" przez różnych narratorów fabuła, akcja rozgrywająca się częściowo w egzotycznej scenerii i wreszcie wielkie namiętności bohaterów, które każą im zakochiwać się do szaleństwa albo odbywać afrykańskie podróże. Z drugiej strony, ogromne bogactwo pierwowzoru literackiego stawiało adaptatora -w tym wypadku Minghellę - przed koniecznością dokonywania odpowiednich skrótów. Pierwsza wersja scenariusza liczyła 185 stron. Zdaniem producenta Saula Zaentza była stanowczo zbyt obszerna, ale dawała nadzieję na powstanie dobrego filmu. W ciągu roku scenariusz poddano licznym przeróbkom, usuwając jedne sceny i dodając inne - nawet takie, których nie było w powieści. Zmiany te konsultowano m.in. z Sydneyem Pollackiem, Julianem Sandsem, Alanem Rickmanem, Ralphem Fiennesem i Walterem Murchem. Dużą pomocą-także podczas zdjęć i montażu - służył Michael Ondaatje. Z miesiąca na miesiąc konstrukcja przyszłego filmu nabierała coraz większej przejrzystości. Do swego obecnego kształtu zbliżyła się jednak dopiero podczas zdjęć, by osiągnąć go ostatecznie w montażowni Waltera Murcha. Można zatem powiedzieć, że w przypadku filmu Angielski pacjent montaż był ukoronowaniem pisania scenariusza.

W swojej adaptacji Minghella zdołał, mimo skrótów, zawrzeć większość motywów powieści: miłość, przyjaźń, wierność, zdradę, cudzołóstwo, a także kwestie związane z obywatelstwem i narodowością. Reżyser twierdzi, że wszystkie te problemy widziane przez pryzmat wojny, nabierają zdecydowanie bardziej dramatycznego wyrazu. "Przyjaciele stają się wrogami, kochankowie zostają nagle rozdzieleni, gdyż są różnej narodowości...", wyjaśnia Minghella. Wyraźnie przy tym podkreśla, że kluczową rolę w jego filmie spełniają wątki romantyczne.