Filmy neorealizm włoski

Rzym, lata czterdzieste. Bezrobotny Antonio Ricci, ojciec dwojga dzieci, z trudem zdobywa pracę rozlepiacza plakatów. Niezbędny do tego jest rower; wykupuje go z lombardu za prześcieradła. Ktoś mu go jednak kradnie. Antonio odnajduje wprawdzie złodzieja - nędzarza, ale nie może mu udowodnić winy. Zrozpaczony sam dokonuje kradzieży innego roweru, ale zostaje przyłapany...

Tysiące bezrobotnych, głównie biednych dziewcząt z północnych Włoch ściąga w deltę Padu, by przez czterdzieści dni sadzić ryż za śmieszną sumę 4000 lirów. Ich werbowaniem trudnią się pośrednicy i spekulanci. Dziewczęta kontrolowane są na każdym kroku, czy nie kradną ryżu, i bez pozwolenia nie mogą się nigdzie oddalać.

Berlin, lato po kapitulacji Niemiec, rodzina Köhlerów zmuszona jest dzielić zbyt małe mieszkanie z czterema innymi lokatorami. Mieszka tu chory wdowiec pan Köhler z trójką dzieci. Jego córka Eva w dzień opiekuje się domem, a nocami bywa w barach. Pierwszy syn, Karl-Heinz, były żołnierz Wehrmachtu, ukrywa się w mieszkaniu, bojąc się pójść do więzienia. Najmłodszy, dwunastoletni Edmund, mierzy się z trudną rzeczywistością życia. Stara się pomóc swojej rodzinie przetrwać. Po otruciu ojca, za namową swojego byłego nazistowskiego nauczyciela, rzuca się ze szczytu budynku.

„Cud w Mediolanie” zrealizowany trzy lata po “Złodziejach rowerów” przez duet Vittorio De Sica – Cesare Zavattini świadczy o odwrocie włoskiego reżysera od czystego neorealizmu. Jest tym dla De Sici, co „Noce Cabirii” dla Federico Felliniego – problemy społeczne powojennych Włoch ustępują rzeczywistości sacrum i profanum, pobożności instytucjonalnej i ludowej, mieszance pogaństwa i religii. To, co w „Złodziejach rowerów” de Sica jedynie zaznaczył na marginesie poprzez wprowadzenie postaci wróżbitki, w “Cudzie w Mediolanie” wybucha z pełną, prostoduszną siłą. Mały Totò znaleziony w zagonie kapusty, a obdarzony łaską czynienia cudów, ratuje swych przyjaciół z opresji i sprawia, że ulatują na miotłach do nieba, zostawiając za sobą pałace bogaczy, lepianki żebraków i przepych Duomo. Nakręcony w 1951 roku film de Sici został nagrodzony Złotą Palmą wraz ze szwedzkim filmem „Fröken Julie”, ekranizacją dramatu Strindberga, w którym panna z arystokratycznych sfer zakochuje się w służącym. Tym żyła Europa początku lat 50.

Gino (Massimo Girotti), apatyczny wędrowiec, zakochuje się w żonie (Clara Calamai) starszego właściciela baru (Juan De Landa). Gdy ona nie chce z nim uciec, postanawiają zamordować jej męża. Ale po pewnym czasie tracą do siebie zaufanie. Homoseksualny handlarz narkotyków i prostytutka oferują Gino alternatywa ścieżkę, ale nie można tak łatwo uciec od swojego przeznaczenia.

Powojenny Neapol. Pasquale i Giuseppe łączy serdeczna przyjaźń i wielkie dziecięce marzenie o posiadaniu na własność białego konia. Obiecując im realizację tego marzenia, szajka złodziei używa podstępnie malców do pomocy podczas kradzieży w mieszkaniu pewnej wróżki. Złodziejom udaje się zbiec, zaś chłopcy zostają schwytani i zamknięci w więzieniu dla nieletnich. Ten jakoby dom poprawy staje się dla nich miejscem, w którym poznają fałsz, podłość i okrucieństwo. Wychowawcy, prowadzący śledztwo w sprawie rabunku, dla wydobycia zeznań rozdzielają chłopców i skłócają ich ze sobą. Dzieci, znów za sprawą dorosłych, tracą jedyny i najcenniejszy skarb - swoją przyjaźń.

„Umberto D.” to głęboko tragiczna opowieść o powojennej rzeczywistości we Włoszech. Pokazuje nędzę i brak nadziei. De Sica kręcił zdjęcia na ulicach Rzymu. W filmie zagrało wielu naturszczyków. Umberto D., dawny urzędnik, jest samotnym emerytem. Mieszka w wynajętym pokoju. Jego jedynym przyjacielem jest pies. Gdy okazuje się, że skromna emerytura nie wystarcza mu już na nic, a rosnące zaległości w czynszu grożą mu bezdomnością, Umberto postanawia popełnić samobójstwo. Pies ma podzielić jego los. Gdy jego czworonożny przyjaciel ucieka, starszy pan rusza na poszukiwanie…

Do małego sycylijskiego miasteczka przyjeżdża młody prawnik, by objąć urząd sędziego. W miasteczku, opanowanym przez mafię, zastraszeni mieszkańcy przyjmują przybysza niechętnie i nieufnie. Już nazajutrz popełniona zbrodnia jest wyzwaniem wobec nowego przedstawiciela sprawiedliwości. Dochodzenie nie może dać rezultatów na skutek powszechnej zmowy milczenia. Następną akcją przedsięwziętą przez sędziego jest próba wywarcia nacisku na miejscowego potentata - barona Lo Vasto, aby uruchomił zamkniętą kopalnię siarki, będącą jego własnością, a która może dać pracę wielu głodującym. Baron, związany oczywiście z mafią, po nieudanej próbie przekupienia sędziego, organizuje nań zamach.

Rankiem, na powracającego do domu Giorgio Manfrediego - działającego w podziemiu - gestapowcy urządzają łapankę, ale Manfrediemu udaje się jednak zbiec. Przy pomocy małego chłopca Marcella, kontaktuje się z don Pietro, proboszczem współdziałającym z ruchem oporu. Manfredi powierza księdzu zadanie, którego jako "spalony" sam nie może już wypełnić: chodzi o przekazanie emisariuszowi partyzantów znacznej sumy pieniędzy.

Ostatnie dni wojny. W miasteczku opuszczonym przez okupantów para miejscowych dzieci znajduje dwóch ukrywających się żołnierzy amerykańskich - czarnego i białego. Zostają przyprowadzeni do domu dobrodusznego wuja Tigny, który użycza im schronienia. Pewnego wieczoru, podczas kolacji, zjawia się urzędujący jako telegrafista na miejscowej poczcie ostatni niemiecki żołnierz. Aby go dobrze usposobić, domownicy szczodrze częstują przybysza winem. Murzyn, który także suto zakrapiał winem kolację, jedzoną samotnie w piwnicy, niespodziewanie wychodzi ze swej kryjówki. Napawające wszystkich grozą spotkanie Murzyna z Niemcem, zamienia się nieoczekiwanie w scenę wylewnej serdeczności.