Po powrocie z syberyjskiego zesłania Ziuk próbuje od nowa rozpocząć życie w rodzinnym Wilnie. Popada w depresję, którą lekarz określa jako syberyjską melancholię – przypadłość, na którą cierpi większość byłych zesłańców. Nękają go wspomnienia wielkiej miłości, którą przeżył na dalekiej Syberii. Tymczasem carskie represje wobec Polaków nasilają się. Trwa przyśpieszona rusyfikacja. Polaków obowiązuje zakaz mówienia w ojczystym języku poza własnym domem. Ziuk jako politycznie podejrzany musi co tydzień meldować się w żandarmerii. Powoli dojrzewa do decyzji, żeby porzucić zwyczajne życie i zaangażować się w konspiracyjną działalność przeciwko caratowi.