Erotyzm i zło 10

Amerykańska wersja Draculi, nie jest bezpośrednią adaptacją powieści Stokera, gdyż trafiła do kin z teatru. Na podstawie powieści powstała bowiem sztuka teatralna napisana przez Hamiltona Deane’a, której premiera miała miejsce w teatrze Derby w 1924 roku. Odniosła ona duży sukces najpierw w Anglii, a później, w nowej wersji, w Stanach Zjednoczonych. Rola tytułowa w wydaniu brodwayowskim przypadła Beli Lugosi. Przeniesienia na ekran filmowy dokonał Tod Browning w 1931 roku. Początkowo Draculę miał zagrać Lon Chaney, który miał już na swym koncie rolę wampira (Londyn po północy, USA 1927, reż. Tod Browning), ale zmarł, a wybór padł ostatecznie na aktora z Broadwayu. Ustanowiony został hollywoodzki wzorzec filmu wampirycznego, będący jednocześnie początkiem cyklu horrorów Universalu.

Postać wykreowana przez Lugosiego, wydaje się najwierniejsza stokerowskiemu pierwowzorowi, mimo znaczących różnic w samej treści filmu odnośnie powieści Stokera Pojawił się tutaj Dracula stanowiący jednocześnie wcielenie zła, jak i magnetycznego erotyzmu, którego nie brakuje przecież bohaterowi pierwowzoru literackiego. W późniejszych adaptacjach filmowych twórcy często kreowali tę postać jako okrutną, lecz także skrzywdzoną, samotną czy szukającą miłości. Tutaj tych ludzkich cech, zgodnie z zamysłem Stokera, Dracula nie posiada.

Fakt, że narodził się Dracula zdecydowanie bardziej przystępny dla przeciętnego odbiorcy, posiadający znacznie więcej ludzkich cech zdaje się być najistotniejszym. Dracula może być autorytetem w zakresie elegancji, jest obiektem westchnień przedstawicielek płci pięknej, choć jednocześnie pozostaje bezwzględny dla swych ofiar. Jest to pełen kultury salonowiec z nieposzlakowana opinią, będący jednak synonimem wszelkiego zła, co bardzo dobitnie podkreślone jest przez kontrast pomiędzy zewnętrznymi atutami, a prawdziwą naturą krwiopijcy. Perwersyjny urok oraz agresja drapieżnika, kryją się pod maską elegancji. Element erotyczny u Browninga znalazł swoje ujście. Akt wysysania krwi jest dla Draculi odpowiednikiem seksualnego spełnienia. Wampir Lugosiego to „pełnoprawny” rozpustnik pożądający jedynie krwi swych ofiar. Jednak kobiety u Browninga nie są niewinnymi i biernymi ofiarami. Relacje między Draculą a kobietami są tu sugestywnie dwuznaczne, a brak własnej woli, będący rzekomo skutkiem hipnotyzującej mocy hrabiego, jest pozorny. Mina chętnie wychodzi nocą do ogrodu, gdzie czeka na nią Dracula. Można wręcz powiedzieć, że czeka aż ją zawoła. Akty wampiryczne przemieniają kobietę z osoby biernej w aktywną, a wampir staje się tym samym istotą symbolizującą zagrożenie, tkwiące w środku kobiety.

W filmie Browninga widać też wyraźnie elementy sadomasochistyczne, mimo iż unika on jednak pewnych, zbyt brutalnych, jak na 1931 rok, rozwiązań. Przypomnieć należy bowiem, że był to jeden z pierwszych filmów nurtu nakręcony w Ameryce. Dzieło, bez dyskusji stanowiące klasykę wątku wampirycznego, unika widoku krwi, pozostawiając anatomiczne szczegóły wampirycznych zbliżeń bujnej wyobraźni widza. Wszystkie sceny ataków Draculi urywają się w momencie, w którym powinna popłynąć krew. Tym samym, sadyzm wprowadzany jest gradacyjnie, w bardzo zawoalowanej formie, pozostaje on bardziej w sferze sugestii, a właściwie autosugestii widza. Kontrowersje mógł budzić przecież fakt, że ochocze wgryzanie się w szyję, a nawet bliskie stosunki z powstałymi z martwych upiorami stanowić mogą treść filmu. Elementy sadomasochistyczne, a nawet nekrofilskie, to nowość w ówczesnej kinematografii. Sam Bela Lugosi wczuł się w rolę do tego stopnia, ze po latach uwierzył, że naprawdę jest wampirem, i zgodnie z ostatnią wolą został pochowany w kostiumie wampira.

Dziś „Draculę” Browninga warto zobaczyć przede wszystkim dla Lugosiego, którego kreacja jest jedną z najważniejszych w tym nurcie. A peleryna stała się dzięki niemu kostiumem obowiązkowym każdego wampira. Po obejrzeniu filmu kładę się spać, zamykając wieko trumny…