Filmy śnieg, solidarność

Fabuła Rozmów kontrolowanych rozpoczyna się od tego, że Ryszard Ochódzki (Stanisław Tym) otrzymuje od Urzędu Bezpieczeństwa misję przeniknięcia do struktur Solidarności. Jako element mający zwiększyć jego wiarygodność otrzymuje zdjęcie z Lechem Wałęsą. Krótko po jego wyruszeniu w okolice Suwałk wybucha stan wojenny. Na domiar złego Ochódzki zostaje zatrzymany przez patrol milicji, która znajduje w bagażniku ulotki solidarnościowe…

W czasie wydarzeń sierpniowych w 1980 roku autor scenariusza Aleksander Ścibor-Rylski przebywał za granicą. W ciągu sześciu dni na podstawie dokumentów, relacji świadków, zapisów magnetofonowych napisał scenariusz Człowieka z żelaza. Wyjaśniając tytuł filmu powiedział: Birkut przyjechał ze wsi na budowę Nowej Huty twardy i takim pozostał. Narasta w nim świadomość, ale jako charakter pozostaje monolitem od początku do końca. Jego syn najpierw prezentuje się jako młody człowiek, dość nieufny i zamknięty w sobie. Jest dopiero takim kawałkiem żelaza, który trzeba wykuć. I wykuwa go życie - śmierć ojca, rok 1976, działalność w wolnych związkach zawodowych i wreszcie sam strajk. Fabuła filmu jest kontynuacją losów rodziny Birkutów. Syn Mateusza Birkuta, Maciek Tomczyk, jest robotnikiem w stoczni gdańskiej. Jest także aktywnym działaczem komitetu strajkowego. Dziennikarz radiowy Winkel otrzymuje polecenie zrealizowania reportażu kompromitującego Tomczyka. Winkel przyjeżdża do Trójmiasta, składa wizytę Badeckiemu, przedstawicielowi lokalnych władz.

W Uzaku (ostatniej części tryptyku, na który składają się jeszcze Kasaba i Chmury w maju) miejscem spotkania bohaterów Ceylana jest Stambuł. Grana przez Emina Topraka postać młodego mężczyzny, który w poprzednich filmach marzył o ucieczce z prowincji, wreszcie decyduje się na porzucenie rodzinnego miasteczka. Zamierza znaleźć pracę na statku, wyruszyć w podróż, zacząć prawdziwe życie. Swoją przedłużającą się wizytą najpierw zaskakuje, a potem drażni wielkomiejskiego krewnego. Jest nim żyjący samotnie artysta (grany przez Muzaffera Özdemira), odcięty od azjatyckich korzeni. Jemu również przyjdzie rozliczyć się z własnym niespełnieniem. W Stambule pada śnieg. To rzadkie zjawisko. Stambulski śnieg jest gęsty i mokry, spada z nieba wielkimi płatkami na palmy i meczety. Bohater grany przez Topraka traci swój sen o mieście, traci złudzenia, nie udaje mu się bowiem niczego osiągnąć. Miasto go odrzuca. Jest zatopione w mglistej bieli niczym nieistniejąca nigdy Atlantyda. Jest też ruchliwe, wypełnione ludźmi, światłami, przedmiotami, które nie wiadomo do czego służą. Bohater nie znajduje w nim swojego miejsca, ani przestrzeni, która ułatwiłaby mu realizację marzeń. Ambiwalentna, milcząca relacja kuzynów uosabia istotę tureckości, melancholijne rozdarcie pomiędzy tradycją a współczesnością, nadzieją a rozpaczą. Film został poświęcony pamięci Emina Topraka, zmarłego śmiercią samobójczą w grudniu 2002 roku.