Filmy Ukraina

Gdy na Ukrainie dojrzewa Euromajdan wraz ze swoimi dramatycznymi konsekwencjami, jest takie miejsce, gdzie kondensować zdaje się i zapętlać jej wcześniejsza, równie dramatyczna historia. Do Humania na grób cadyka Nachmana przyjeżdża co roku 30 000 chasydów, by celebrować Rosz Haszana. Choć to największy motor lokalnej gospodarki, między chasydami, a miejscową ludnością stosunki bywają napięte. W mieście ukraińska prawica pragnie wznieść pomnik przywódców koliszczyzny – narodowego powstania z 1768 roku, sprawców rzezi humańskiej na Żydach i Polakach. Nad brzegiem stawu, na miejscu modłów chasydów, stawia krzyż. Władze miejskie oskarża o korupcję i zaprzedanie Humania obcym. Sami chasydzi nie kryją, że bez łapówek załatwić cokolwiek jest trudno. Tymczasem z dala od tych konfliktów, w Bracławiu, stary Wołodia opiekuje się żydowskim cmentarzem. Opodal stoi jego skromny dom zbudowany nad piwnicami, w których niegdyś rebe Nachman dyktował swoje dzieła ulubionemu uczniowi Natanowi.

Noworosja – państwo-widmo, rządzone przez watażków, istniejące tylko dzięki wsparciu mitycznej matki – Rosji. Tu propaganda uchodzi za prawdę, wojna za pokój, a nienawiść deklarowana jest jako miłość. Łoźnica zrobił film na wskroś nowoczesny. Odwołuje się do tego, jak dziś postrzegamy świat - często pokawałkowany na dziesiątki filmików, które scrollujemy z rosnącą obojętnością. Film, podzielony na 13 segmentów, będący galerią osobliwych postaci, zmierza ku szokującemu finałowi.

Remik i Miłka są dla siebie stworzeni. Od pierwszej chwili wiedzą, że nic nie może ich rozdzielić, nawet fakt, że ona jest księżniczką, a on skromnym wędrowcem. Ich szczęście szybko jednak zmąci podstępny plan złego czarownika, który pragnąc zdobyć nieśmiertelność porywa Miłkę. Wierzy, że pomoże mu ona w pewnym czarnoksięskim magicznym rytuale. Remik wraz z kompanią zwariowanych zwierzaków, rusza ukochanej z odsieczą. Czeka go długa droga pełna niebezpieczeństw, naszpikowana czarami, pułapkami i setką kłopotów.

Wieloletni funkcjonariusz wywiadu sowieckiego uciekł na zachód, zaś rewelacje, jakie ujawnił spisane w postaci powieści psychologiczno-szpiegowskiej stały się podstawą scenariusza filmu. Kodeks agenta radzieckiego wywiadu wojskowego: nikomu nie wolno ufać! Ani przełożonemu, ani podwładnemu, nikt nie jest twoim przyjacielem. Rozkaz jest najważniejszy, a okazywanie uczuć może być potraktowane jak zdrada. Człowiek, który się nimi kieruje, stanowi zagrożenie dla systemu. Metody stosowane w KGB czy GRU to kamuflaż, prowokacja, aby podległy agent nie był nigdy pewien dnia ani godziny…

Nowy Jork. Trzech przyjaciół Artem, Igor i Ole w dzień pracują, a w wolnym czasie od pracy zabawiają się: chodzą do sauny, do knajpy na striptiz, zawiązują krótkie i do niczego nie obowiązujące romanse. Seks dla nich dawno przekształcił się w bieg na krótkich dystansach. Lecz pewnego dnia nastąpiło zdarzenie, które zakłóciło ich beztroskie życie. Na kolejnym wieczorku w jednym z klubów człowiek dziwnego wyglądu wznosi i wymawia tajemniczy toast...

Bezimienny, pozbawiony tożsamości mały chłopiec, uważany jednakowoż przez wielu za Żyda, błąka się po nienazwanych wsiach Europy Wschodniej, napotykając przejawy tak niesamowitego okrucieństwa i dehumanizacji, że wydawać by się mogło, że akcja filmu rozgrywa się w mrokach Średniowiecza, gdy mieszkańcy Starego Kontynentu byli znacznie bardziej prymitywni niż w XX wieku. Jak bowiem określić wyrywanie ludziom gałek ocznych, odrażające psychoseksualne perwersje czy palenie żywego zwierzęcia? A jednak film ma miejsce w trakcie II wojny światowej, a chłopak doświadcza, nierzadko w niemym milczeniu, horrorów, które nie wydarzyły się aż tak dawno, by móc o nich dziś łatwo zapomnieć. I aż trudno zdecydować, czy bardziej przerażające są epizody z udziałem brutalnych tortur, pedofilii i mordowania dla przyjemności, czy jednak przejawiana przez większość napotykanych przez chłopca prostych ludzi ignorancja, zabobonność i święta wiara, że jeśli ktoś jest od nich inny, musi być diabłem wcielonym.

Seria niefortunnych zbiegów okoliczności sprawia, że pracujący dla OBWE tłumacz Lukas (Serhiy Stepansky) trafia do małego miasteczka na ukraińskim stepie. Zagubiony chłopak z dużego miasta znajduje schronienie w domu ekscentrycznego Vovy (Viktor Zhdanov). Dzięki niemu Lukas odkrywa anarchistyczną rzeczywistość, o której istnieniu nie miał nawet pojęcia. Oszołomiony chłopak zakochuje się również w córce Vovy – Marushce (Khrystyna Deilyk).

Pierwsza część monumentalnego dzieła Ilji Chrżanowskiego jest wprowadzeniem w skonstruowany z niebywałym rozmachem świat DAU. Wstrząsająca, transowa, chwytająca bohaterów i widzów w pułapki długich ujęć Natasza opowiada o samotnej kierowniczce kantyny w zamkniętym mieście-instytucie. Rzecz rozgrywa się w przeciągu kilku dni w 1952 roku, a Chrżanowski czyni nas świadkami dramatycznego uwikłania tytułowej bohaterki. Kamera (kręcono na taśmie 35 mm!) jest jak szpicel niespuszczający oka z Nataszy, kiedy ta wydaje obiady, flirtuje, prowadzi pijackie rozmowy, uprawia seks czy też pijana szarpie się z młodą pomocnicą. Nieświadoma, że jej banalne marzenia o miłości i drobne oszustwa w pracy stanowią pożywkę dla bezwzględnej totalitarnej władzy. DAU odsłania skrupulatnie jej mechanizmy. Na potrzeby filmu na terenie nieczynnego kompleksu wodnego w Charkowie zostało wybudowane miasto-instytut, w którym twórcy zamknęli na wiele miesięcy ochotników: naturszczyków i aktorów. Całość zaś rozrosła się w radykalny, kontrowersyjny eksperyment z pogranicza kina, sztuk wizualnych, psychodramy i nauk społecznych.

Jest rok 2014. Miszko i Lew są kolegami z jednej wsi, którzy służą na trałowcu „Czerkasy” należącym do marynarki wojennej Ukrainy. Stacjonują w porcie krymskiego jeziora Donuzław połączonego z Morzem Czarnym. Kiedy rozpoczyna się inwazja Krymu przez „zielone ludziki”, a prezydent Janukowycz ucieka z kraju, „Czerkasy” wraz z innymi statkami floty ukraińskiej zostaje zablokowany na jeziorze. Kolejne ukraińskie statki poddają się Rosjanom, jedynie załoga trałowca „Czerkasy” stawia opór. Tymczasem Rosjanie przygotowują się do szturmu trałowca. Marynarze muszą podjąć decyzję czy bronić się za wszelką cenę i do końca. Oparta na prawdziwych wydarzeniach historia ostatniej jednostki na Krymie, która pływała pod ukraińską banderą.

Wschodnia Ukraina w najbliższej przyszłości. Pustynia nieodpowiednia do zamieszkania przez ludzi. Siergiej, były żołnierz cierpiący na zespół stresu pourazowego, ma problem z przystosowaniem się do nowej rzeczywistości. Przyłącza się do ochotniczej misji Czarny Tulipan, której członkowie ekshumują zwłoki żołnierzy. Tą pracą stara się zwalczać swoją traumę i szukać sił, by dalej żyć. Czy zaakceptuje siebie takim, jakim jest i nauczy się żyć bez wojny?