Skład konkursu filmów polskich ENERGACAMERIMAGE 2018 0

53 wojny

Ania (praktycznie nie schodząca w tej roli z ekranu Magdalena Popławska) i Witek (Michał Żurawski) są kochającym się małżeństwem. Obok uczucia łączy ich wspólna pasja pisarsko-dziennikarska. W miarę upływu czasu coraz większym cieniem na małżeńskiej idylli kładzie się charakter pracy Witka. Mąż Ani jest korespondentem wojennym, najwyraźniej uzależnionym od adrenaliny, jaką daje przebywanie w kolejnych punktach zapalnych współczesnego świata. Witek raz po raz opuszcza dom i udaje się na front, zostawiając Anię z dwoma kilkuletnimi synami. Nieustające wyczekiwanie powrotu Witka, połączone z niepokojem, że gdzieś tam dosięgnie go śmiertelna kula, okazują się dla Ani brzemienne w skutki. Pierwowzorami dwojga głównych bohaterów 53 wojen były postaci autentyczne – korespondent wojenny Wojciech Jagielski i jego żona Grażyna Jagielska. Jej autobiograficzna książka Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym posłużyła za kanwę scenariusza filmu ukazującego dramatyczne, ale ujmujące oblicze miłości i przywiązania.

Eter

Początek XX w. Ziemie polskie znajdują się pod zaborami obcych mocarstw. Gdzieś w zaborze rosyjskim młoda ziemianka, uśpiona eterem przez lekarza, który pragnie bez oporu z jej strony zaspokoić pożądanie, już nie obudzi się ze snu. Lekarz wysłuchuje wyroku śmierci. W ostatniej chwili stryczek zostaje zamieniony na zesłanie – medyk trafia do twierdzy wojskowej w zaborze austriackim, dowodzonej przez komendanta. Tu, obok codziennej praktyki lekarskiej, kontynuuje eksperymenty z eterem, dążąc do manipulowania ludźmi, zawładnięcia ich wolą, emocjami i umysłem. Nieoczekiwanie staje się obiektem intrygi szpiegowskiej. Tyle o pierwszej, jawnej części Eteru. Jest jeszcze część druga, tajna, a całość stanowi próbę reinterpretacji mitu Fausta. Przy czym – jak mówi Krzysztof Zanussi – odmiennie niż u Goethego stawką nie jest miłość i rozczarowanie nauką. W Eterze doktor wierzy w naukę jako narzędzie do spełnienia najbardziej wszetecznego z ludzkich pragnień, jakim jest pełna fizyczna i duchowa władza nad drugim człowiekiem.

Fuga

Tym razem nie chodzi o fugę w znaczeniu, jakie znamy z muzyki, lecz o fugę (dosłownie: ucieczkę, od angielskiego: fugitive – uciekinier) dysocjacyjną. Uciekinierem jest mózg człowieka, mogący pozbawić go pamięci o przeszłości, a nawet wytworzyć jego biegunowo przeciwną osobowość od dotychczasowej, gdy człowiek ten przeżył silny, długotrwały stres. Fuga dysocjacyjna trwa od kilku godzin do kilku lat. Osoba dotknięta tym zaburzeniem może sprawnie funkcjonować jako ktoś o innej tożsamości niż przed jego wystąpieniem. Alicja była kiedyś Kingą. Nie pamięta siebie z tamtego okresu, nie wie, kim jest teraz. W dwa lata po zniknięciu z pola widzenia rodziny zostaje przez nią – dzięki programowi telewizyjnemu – odnaleziona, ale jej nie rozpoznaje. Z czasem ze strzępów wspomnień Alicji wyłania się obraz tajemnicy – tego, co wydarzyło się w przeszłości.

Jak pies z kotem

W Polsce kilka lat temu… Reżyser filmowy Janusz dowiaduje się, że jego starszy brat Andrzej, który dzieli z nim tę samą profesję, miał udar i doznał częściowego paraliżu ciała. Resztę życia spędzi przykuty do łóżka i wózka inwalidzkiego, a choroba może zaatakować mózg. Od dłuższego czasu stosunki między braćmi układały się nie najlepiej. Żyliśmy jak pies z kotem, przyzna kiedyś Janusz, teraz jednak zabiera Andrzeja do swego domu, gdzie opiekuje się nim z żoną Beatą. Przybywa też żona Andrzeja, Iga. Na przekór smutnej tematyce, film Janusza Kondratiuka jest nie pozbawioną humoru opowieścią nie tylko o zmaganiu się z ciężką i postępującą chorobą bliskiej osoby, ale także o odradzaniu się nadszarpniętych braterskich więzi. Janusz Kondratiuk, reżyser kultowych Dziewczyn do wzięcia, opowiedział na ekranie historię własną i rodzonego brata, Andrzeja Kondratiuka. Filmowa Iga to w rzeczywistości aktorka i piosenkarka Iga Cembrzyńska.

Kamerdyner

Akcja filmu rozgrywa się w latach 1900-1945 na Kaszubach – w regionie kulturowym będącym od 1919 roku częścią polskiego Pomorza nad Bałtykiem. Wcześniej tereny zamieszkałe przez Kaszubów – zawsze poczuwających się do związków z Polską i polskością – należały do Prus. Ścieranie się wpływów polskich, w tym kaszubskich, z niemieckimi niejeden raz zaostrzyło konflikty zbrojne, w jakie względnie pokojowa koegzystencja ludzi odmiennych narodowości i kultur, mówiących różnymi językami, ale potrafiących się porozumieć, przeradzała się pod wpływem wielkich wydarzeń historycznych. Historia, przede wszystkim obie wojny światowe, tworzy rozległe tło Kamerdynera – epickiej sagi rodzinnej i opowieści o miłości łączącej kaszubskiego włościanina z pruską arystokratką. Jedną z głównych sekwencji fresku Filipa Bajona wypełnia masowy mord wielu tysięcy Polaków, wśród nich Kaszubów, popełniony na początku II wojny światowej w Piaśnicy przez SS, z pomocą przedstawicieli niemieckiej ludności cywilnej zamieszkującej Pomorze.

Najlepszy

Legnica, miasto średniej wielkości pod Wrocławiem, schyłkowe lata Polski komunistycznej. Młody chłopak pogrąża się w narkomanii, szukając w niej odskoczni od szarego życia. Odloty narkotykowe, burdy, odwyki w szpitalu – to jego codzienność. Już wydaje się, że ta równia pochyła jest drogą bez odwrotu. Najlepszy ukazuje kluczowy fragment biografii Jerzego Górskiego – chluby polskiego sportu wyczynowego, człowieka, który walkę w USA w 1990 r. o tytuł mistrza świata w podwójnym triatlonie (Double Ironman) poprzedził dramatyczną walką z demonami własnej przeszłości. Film o wędrówce z dna na szczyt, wiodącej przez sport, przyjaźń i wielką miłość. Wybitny aktor, Janusz Gajos, również gra postać autentyczną: już nieżyjącego Marka Kotańskiego, który pomógł dziesiątkom młodych ludzi w Polsce wyzwolić się z nałogu brania narkotyków.

Nina

Nina jest trzydziestoparoletnią nauczycielką języka francuskiego. Zachęcając uczniów do zapoznawania się z odważnymi obyczajowo dziełami sztuki, naraża się konserwatywnemu otoczeniu. Z Wojtkiem, mechanikiem samochodowym, tworzy udane małżeństwo, ale nie może mieć dzieci. Oboje poszukują surogatki. Seria zbiegów okoliczności i małżeńskich narad sprawia, że zostaje nią Magda, młodsza o mniej więcej dziesięć lat od Niny, kontrolerka pasażerów na lotnisku. Stopniowo, nie bez przełamywania oporów i barier psychologicznych, rodzi się uczucie między Magdą a Niną, dzięki czemu starsza z partnerek odkrywa uśpione pokłady emocjonalności i seksualności. Namiętny romans staje się z czasem burzliwy, no i jest jeszcze w tym wszystkim Wojtek. Nina, intymny, zmysłowy w warstwie erotycznej, dramat psychologiczny, to przede wszystkim – co często podkreśla reżyserka Olga Chajdas – film o wielkiej miłości.

Powrót

Dziewiętnastoletnia Urszula wraca do małego rodzinnego miasta po dwóch latach nieobecności. To nie jest łatwy powrót – w bardzo konserwatywnej społeczności nastolatka, która przebywała w niemieckim domu publicznym, mimo iż nie działo się to z jej woli, spotyka się z ostracyzmem. Urszuli wstydzą się nawet najbliżsi. Ale traktowana jak wyrzutek dziewczyna nie zamierza odgrywać roli ofiary. Buntuje się przeciw hipokryzji otoczenia, które rzekomo wyznając chrześcijański system wartości, zaprzecza mu swym postępowaniem. Co nie znaczy, że „Powrót” jest filmem antykościelnym czy antyreligijnym. Łatwo zresztą pokazać wiarę sprowadzaną do rytuałów i wyśmiewać jej odpustowość. A nam bardzo zależało, żeby takich prostych rozwiązań unikać – mówi reżyserka filmu w wywiadzie. Historia opowiedziana w Powrocie jest oparta na faktach. Aby na ekranie uwiarygodnić ją jeszcze bardziej, rolę Urszuli powierzono aktorce utalentowanej, lecz szerzej nieznanej – świeżo upieczonej absolwentce szkoły teatralnej Sandrze Drzymalskiej.

Ułaskawienie

Polska wkrótce po drugiej wojnie światowej. Władza komunistyczna rękami policji politycznej – Urzędu Bezpieczeństwa – brutalnie rozprawia się z żołnierzami popieranej przez większość społeczeństwa Armii Krajowej. Jesienią 1946 roku śmiertelną ofiarą szykan pada Wacław Szewczyk, pseudonim Odrowąż. Reżim nie tylko pozbawia go życia, ale także bezcześci jego zwłoki. Hanna i Jakub Szewczykowie wyruszają z trumną z ciałem w długą podróż, by w oddalonym i spokojnym miejscu godnie pochować syna. Trasa wiedzie przez pełen niebezpieczeństw kraj, w którym wiele z tego, co spotyka po drodze małżeństwo Szewczyków, zaprzecza schematycznemu widzeniu tamtej epoki. Autentyczna historia niezwykłej eskapady została opowiedziana w Ułaskawieniu z punktu widzenia wnuka Hanny i Jakuba Szewczyków, którym jest reżyser filmu Jan Jakub Kolski. Zamordowany Wacław Odrowąż Szewczyk był jego wujem. Ułaskawienie to swego rodzaju film drogi. Niewykluczone, że można dopatrzeć się tu również elementów poetyki westernowej.