• 1809-01-19
  • Boston, Massachusetts, USA
Poeta i nowelista amerykański. Pracował także jako krytyk i redaktor. Przedstawiciel romantyzmu w literaturze amerykańskiej. Urodził się w Bostonie. We wczesnym dzieciństwie został, ze względu na śmierć obojga rodziców, oddany pod opiekę Johna Allana, kupca mieszkającego w Richmond w stanie Wirginia. Bez powodzenia próbował studiować na uniwersytecie stanowym; począwszy od 1827 służył dwa lata w armii. Jako sierżant został skierowany do akademii wojskowej w West Point, jednak nie podjął tam nauki. Przeniósł się następnie do Baltimore w stanie Maryland, gdzie dorabiał pisaniem drobnych utworów. W 1836 poślubił swoją kuzynkę Virginię Clemm. W latach 1835-1837 redagował czasopismo The Southern Literary Messenger, ukazujące się w Richmond. W 1849 powrócił na krótko do tego miasta. Zmarł w szpitalu w Baltimore w tajemniczych okolicznościach (niewykluczone, że na wściekliznę, po ugryzieniu przez chorego psa). Pośmiertnie przedstawiany jako alkoholik i nałogowy palacz opium. W twórczości Poego dominowały wątki fantastyki i horroru. Zapoczątkował gatunek noweli kryminalnej (Zabójstwo przy Rue Morgue, Złoty żuk). Stworzył także pierwszą w literaturze postać detektywa – C. Auguste Dupina, który rozwiązuje zagadki kryminalne stosując metody dedukcji. Jego prozę charakteryzował silny psychologizm postaci (prekursorski względem późniejszej psychoanalizy) oraz surrealistyczne, skrajnie brutalne opisy makabry, przywołujące na myśl stany epileptyczne czy upojenie alkoholowe. W twórczości Edgara Allana Poego odnaleźć można postawy choroby wieku – neurozy, świadomości dualizmu świata czy też bólu istnienia, które pod koniec XIX wieku stały się sztandarowymi pojęciami nowych nurtów sztuki: dekadentyzmu, ekspresjonizmu oraz symbolizmu. W rodzimej Ameryce twórczość Poego spotkała się z krytyką i odrzuceniem, podczas gdy w tym czasie Francja wznosiła ją na piedestał. Poe inspirował zarówno Baudelaire'a, Huysmansa, Dostojewskiego, Meyrinka, de Quinceya, Bierce'a, jak i całą rzeszę poetów surrealistycznych. Stephane Mallarme określił jego poemat Ulallume jako odbiegające od schematów swojej epoki arcydzieło poezji. Edgarami nazwano po nim nagrody przyznawane przez Amerykańskie Stowarzyszenie Mystery Fiction. Za jego przykładem szło wielu twórców, również polskich, np. Stefan Grabiński. Zarówno poezję, jak i prozę Edgara Allana Poe tłumaczyło na polski wielu wybitnych literatów, jak np. Stanisław Wyrzykowski, Antoni Lange, Bolesław Leśmian czy Zenon Przesmycki. Twórczością Poego inspirowali się również filmowcy, tworząc mniej lub bardziej wierne ekranizacje jego opowiadań. Do najbardziej znanych dzieł filmowych należy nakręcony w latach 60. XX wieku cykl Rogera Cormana. Próbę wyjaśnienia tajemniczej śmierci Poego podjął Matthew Pearl w swojej powieści Cień Poego.
Filmografia
Scenariusz
Średnia
Twoja ocena
Rok
Zagłada domu Usherów 7.0 2023
Junk in the Trunk
(opowiadanie)
- 2023
Edgar Allan Poe's Lighthouse Keeper
(historia)
2016
Ligeia
(opowiadanie)
- 2016
Morella
(nowela)
- 2015
Obłąkani
(historia)
6.4 2014
Opowieści niesamowite
(opowiadania)
6.4 2013
O Homem das Multidões
(opowiadanie)
- 2013
The Pit and the Pendulum
(opowiadanie „Studnia i wahadło")
2009
Mściwe serce
(powieść) (historia)
5.9 2009
Ligeja
(opowiadanie)
5.5 2009
House of Usher
(opowiadanie)
2008
Lighthouse
(opowiadanie)
- 2008
Wariat, serce i oko
6.5 2006
The Tell Tale Heart
(opowiadanie)
2006
The Tell-Tale Heart
- 2006
Dom Usherów
(opowiadanie)
5.4 2006
Szaleni
(opowiadanie)
7.1 2005
The Tell-Tale Heart
(historia)
- 2003
Morella
(historia)
1999
The Tell-Tale Heart
(historia)
- 1991
The Tell-Tale Heart
(historia)
- 1991
Studnia i wahadło
(historia)
6.7 1991
Simpsonowie 8.0 1990
The Haunting of Morella
(historia)
1990
Masque of the Red Death
(opowiadanie)
1989
Zagłada domu Usherów
(historia)
1989
Czarny kot
1989
Maska szkarłatnej śmierci
(historia)
1989
The Tell-Tale Heart
- 1986
Zabójstwa przy Rue Morgue
(historia)
1986
Czarny kot
(historia)
1981
ABC Weekend Specials - 1980
Upadek domu Usherów
(nowela "Zagłada domu Usherów")
6.6 1980
Mgła
(niewymieniony w czołówce)
6.6 1980
La noche de los asesinos
(historia "The Cat and the Canary")
- 1976
Il tuo vizio è una stanza chiusa e solo io ne ho la chiave
(historia "The Black Cat")
1972
One Minute Before Death
(opowiadania)
1972
The Oblong Box
(historia) (niewymieniony w czołówce)
1969
Toby Dammit
(historia "Never Bet the Devil Your Head")
- 1968
Witchfinder General
(wiersz) (niewymieniony w czołówce)
6.5 1968
Historie niesamowite
(opowiadana "Metzengerstein", "William Wilson", "Ne pariez jamais votre tête avec le Diable")
6.7 1968
Master of Horror
(historie)
1965
War-Gods of the Deep
(książka) / (poemat)
1965
5 tombe per un medium
(historia)
1965
Grobowiec Ligei
(opowiadanie)
6.6 1964
Maska czerwonego moru
(historie)
6.9 1964
Kruk
(poemat)
6.9 1963
Opowieści niesamowite
(opowiadania)
6.9 1962
Studnia i wahadło
(opowiadanie)
7.2 1961
System dr Smoły i prof. Pierza
(nowela "System doktora Smoły i profesora Pierza")
- 1957
Bérénice
(historia)
- 1954
The Tell-Tale Heart
(historia)
- 1953/II
The Tell-Tale Heart
(historia)
7.1 1953/I
Niezwykłe opowieści, które straszą i bawią
(historie)
1949
Unheimliche Geschichten
(historie)
1932
Zabójstwa przy Rue Morgue
6.5 1932
Upadek domu Usherów
(opowiadanie)
7.0 1928
Prizrak brodit po Yevrope
(historia "The Masque of the Red Death")
- 1923
Unheimliche Geschichten
(historia)
1919
Dżuma we Florencji
(historia)
1919
Student z Pragi
(historia "William Wilson")
6.5 1913
The Raven
(poemat)
- 1912
Więcej informacji

Proszę czekać…