Filmy retrospekcja, truskawka

Na swoje alter ego Bergman wybrał 80-letniego profesora Borga, który jedzie z synową ze Sztokholmu do Lund na obchody własnego jubileuszu naukowego. Podróż staje się dla niego wędrówką przez obszary pamięci, refleksją nad życiem i stosunkami z ludźmi. Bohater przywołuje we wspomnieniach swoją pierwszą niespełnioną miłość, nieudane małżeństwo, trudne ojcostwo. Bliskość śmierci sprawia, że Borg uświadamia sobie, iż apodyktycznością, chłodem i obojętnością odgrodził się murem od innych, skazał się na rozpaczliwą samotność. Teraz będzie starał się powoli ów mur burzyć (co jest jedynie subtelnie zasygnalizowane, ale i tak stanowi wyjątkowy w twórczości reżysera promyk optymizmu).

Max Klein przeżywa katastrofę lotniczą, w której zginęli niemal wszyscy pasażerowie. Ten wypadek odwraca wartości w życiu Maxa. Jedną z takich cech jest całkowita utrata strachu. Lecz zmiana ta ma także wpływ na życie rodziny Maxa. Jest jeszcze Carla, której dziecko zginęło w katastrofie. Psychoterapeuta wpada na pomysł, by skonfrontować Maxa i Carlę...

Finn Dodd (Winona Ryder) która jest narzeczoną Sama, nie czuje się na siłach by w tym momencie decydować się na małżeństwo. Wszystkie kobiety z rodziny Finn zgodnie z tradycją przygotowują narzutę zwaną "American Quilt", która traktowana jest, jako posag panny młodej. W czasie szycia materiału kobiety wspominają, oraz opowiadają sobie różne historię, co staje się dla Finn pewnego rodzaju szkołą życia.

Bohater, Gustaw Aschenbach jest kompozytorem (w noweli pisarzem), którego utwory ujawniają wytworne samoopanowanie, znamienne piętno mistrzostwa. Wiedziony tajemniczą siłą porzuca uporządkowany i perfekcyjnie zbudowany świat, by wyruszyć w podróż. Wędrówka Aschenbacha ma znaczenie inicjacyjne, jest metafizyczną wyprawą w głąb sacrum, ku śmierci. Rola inicjacji jest zawsze ta sama - symbole wędrowania, próby inicjacyjne mają zbudować naszą wewnętrzną ontologię, dostarczyć wiedzy o świecie i sobie samym. Kompozytor przybywa do Wenecji, która jest miastem i nie jest jednocześnie, lądem stałym i morzem. To miejsce doskonałe dla rytuałów inicjacyjnych - medialne i niejednoznaczne. Każdy taki rytuał zakłada obecność opiekunów - mediatorów. Tadzio, boski chłopiec będzie towarzyszem ostatniej drogi Aschenbacha. Namiętność do miasta i mitycznego przewodnika, Psychopomposa wyznacza trudy ostatniej wędrówki. Tadzio skupia w sobie apollińską harmonię i dionizyjską zmysłowość. Prowokuje do dyskusji o pięknie. Wiedza, jaką uzyska bohater filmu podczas ostatniej wędrówki mówi, iż piękno nie musi być owocem naszej pracy, piękno może się rodzić spontanicznie, bez naszego udziału. Ma rację Alicja Helman, gdy mówi, że wokół antynomii piękna zorganizowany jest konflikt i noweli i filmu. Wiedza, którą uzyska w drodze inicjacyjnej Aschenbach to tragedia mistrza, który sądził inaczej. Aschenbach z pomocą boskiego dziecka podjął drogę ku pełni, a świat z respektem przyjął wiadomość o jego śmierci.